شهین پزشکی | ابریشمدوزیهای ایرانی
شهین پزشکی از جمله هنرمندانی است که آثار متعددی در حوزه دوخت های سنتی ایران نگاشته است. کتاب ابریشمدوزیهای ایرانی از جمله آثار اوست که در آن، صفر تا صد ابریشم دوزی را بر اساس استانداردهای آموزشی بیان کرده است. پزشکی در کتاب ابریشمدوزیهای ایرانی به دوخت های مناطق مختلف کشور پرداخته است. او در این کتاب بیشتر به دوخت های مقدماتی و پایه پرداخته و بررسی دوخت های پیشرفته را به تالیف کتابی دیگر واگذار کرده است.
نویسنده ابریشمدوزیهای ایرانی
شهین پزشکی از سرمایههای هنری کشور ما در حوزه دوخت های سنتی ایران است. او در سال ۱۳۳۷ در مشهد به دنیا آمد. از پزشکی علاوه بر آثار شاخص هنری، کتابها و مقالاتی نیز در نشریات مختلف به چاپ رسیده است. این هنرمند برجسته ایران، نقش مهمی در علمیسازی و استانداردسازی مفاهیم مرتبط با دوخت ها و سوزندوزیهای ایرانی دارد. از جمله آثار او میتوان به ایجاد استانداردهای آموزشی سازمان فنی و حرفهای در رشتههای ابریشم دوزی، تکه دوزی درجه ۱ و ۲، گلابتون دوزی و سرمه دوزی اشاره کرد.
تدوین ۱۰ درس برای تبیین الفبای دوخت که در مجموع ۴۵۰ تکنیک دوخت را دربرمیگیرد، از دیگر کارهای اوست. شهین پزشکی در طول عمر پربار هنری خود منشا تحولات دیگری نیز بوده است. شاید به یادماندنیترین اثر او در جامعه هنری کشور را بتوان بنیانگذاری رشته دوخت های سنتی در برخی از دانشگاههای ایران دانست. چنانچه در حال حاضر، این رشته هنری در شهرهایی چون تهران، اصفهان و کرمان، میزبان هنرمندان جوان و باذوق کشور عزیزمان ایران است.
فصلبندی ابریشمدوزیهای ایرانی
شهین پزشکی، این کتاب را در شش فصل نوشته است. فصل اول به بررسی تاریخچه ابریشم دوزی در ایران پرداخته و تعاریفی از مفاهیم پایه دوخت و دوز به دست داده است. در فصل دوم، ابزارالات و مواد اولیه مورد نیاز برای ابریشم دوزی معرفی شده است. خواننده در فصل سوم با دوخت های پایه ابریشم دوزی آشنا میشود. فصل چهارم به طرح اندازی و فصل پنجم به ابریشم دوزیهای مناطق مختلف ایران میپردازد. در نهایت، نویسنده در فصل ششم، نکاتی را در مورد شستشو و نگهداری محصولات ایجاد شده با ابریشم دوزی با خواننده در میان میگذارد.
فصل اول | تاریخچه
نویسنده در فصل اول کتاب نکاتی را در مورد تاریخچه ابریشم دوزی ذکر کرده است. شروع این فصل در مورد افسانه تهمورث صحبت میکند که طَبری آن را در کتاب “تاریخ طبری” ذکر میکند. در ادامه فصل، اطلاعاتی در مورد یافتههای باستان شناسی از هنر دوخت و دوز میخوانیم. به نوشته پزشکی، نخستین مستندات سوزن دوزی در ایران در غار کمربند بهشهر و تمدن لرستان یافته شده است. نویسنده، مهاجرت ملتهای مختلف را عامل اصلی انتقال تکنیکهای دوخت و دوز میداند. در ادامه فصل اول، خواننده با اطلاعاتی در مورد ابریشم، تفاوت ابریشم طبیعی و مصنوعی، روشهای ابریشم کشی، انواع ابریشم و تفاوت ابریشم دوزیهای در ایران میپردازد.
فصل دوم | ابزارالات
شروع فصل دوم، به خوبی تفاوت انواع سوزن های دوخت و دوز را توضیح میدهد. نویسنده در این بخش به انواع سوزنهایی مانند سوزن کِروِل، شارپ، چِنایل، تَپِستِری، رُفو و منجوق دوزی میپردازد. خواننده در ادامه اطلاعاتی در مورد انواع نخ و پارچه به دست میآورد. از بخشهای دیگر این فصل، معرفی ابزارهای مورد نیاز در ابریشم دوزی است. این ابزارالات شامل کارگاه، سوزن، انگشتانه و انواع قیچی است. انتهای این فصل به مفاهیم پایه در رنگ بندی و شناخت رنگ در ابریشم دوزی میپردازد.
فصل سوم | تکنیکهای دوخت
فَصل سوم بیشترین حجم کتاب را به خود اختصاص داده است. این فصل از تکنیکهای سادهای مانند شَلال شروع شده و به توپردوزی ختم میشود. خواننده با مطالعه این فصل و مشاهده تصاویر آن میتواند با تکنیکهایی مانند دوخت های حلقوی و دوخت های زیگزاگ آشنا شود. دوخت های ترکیبی، انواع بَست، انواع دوخت های دندان موشی، دوخت های تزئینی، برگ دوزی و توپردوزی از دیگر دوخت های معرفی شده در این فصل است. از ویژگیهای اصلی این فصل، استفاده نویسنده از تصاویر کاملا گویا از نحوه دوخت ابریشم دوزی است. این ویژگی، کتاب حاضر را به اثری کاملا کاربردی تبدیل کرده است.
فصل چهارم | طرح اندازی
کوتاهترین بخش کتاب مربوط به فصل چهارم است. این فصل در مجموع از چهار صفحه تشکیل شده است. نویسنده در فصل چهارم به روشهای مختلف طرح اندازی پرداخته است. از جمله روشهای طرح اندازی میتوان به استفاده از مُهر، اسفنج و رنگ، استفاده از کاربن، طرح اندازی مستقیم، میز نور و استفاده از کاغذ روغنی اشاره کرد. در انتهای فصل، نکاتی در مورد انواع لایی چسب بیان شده است.
فصل پنجم | ابریشم دوزی مناطق ایران
شاید بتوان گفت که فَصل پنجم کتاب ابریشمدوزیهای ایرانی از جمله خوانندنیترین فصول کتاب است. در این فصل، انواع ابریشم دوزیهای ایرانی در مناطق مختلف کشور (بر اساس استان) معرفی شده است. البته شیوه دوخت هر کدام از آنها نیز به اختصار توضیح داده شده است. در فصل پنجم توضحاتی در مورد ابریشم دوزی اصفهان، اورمیه، کردستان، ابریشم دوزی ممقان تبریز، مشهد، بیرجند، تهران و کاشان بیان میشود.
فصل ششم | شستشو و نگهداری
فصل ششم، آخرین فصل کتاب است. در این فصل نکاتی در مورد شستشوی آثار ابریشم دوزی و روش نگهداری از آنها مطرح شده است. از نکات قابل توجه این فصل، تعریف انواع لکهها (جوهر، رنگ، میوه، قهوه و خون) و روش زدودن آنها از روی پارچه است. در انتهای فصل، توضیحاتی در مورد نحوه گَردگیری و اتوکشی محصولات ابریشم دوزی ارائه شده است.
دبیر تحریریه و مدیر محترم سایت بته جقه درود و سپاس از مهرتان
بزرگواری و نیکاندیشی شما حالی خوش را برایم به ارمغان آورد. همیشه بر این اعتقاد بوده و هستم که تا می توانم دستگیر و یاریرسان باشم و در عرصه هنر فاخر دوختهای سنتی ایران آنجه در جیب دارم اگر آشنا و غریبه آن را طلب کرد، در حد استطاعت دانش و توانم خرج کنم. شما نیز با این رویه که بیچشمداشت مادی به معرفی کتاب ابریشم دوزی های بنده پرداختید به این امر قطعا اعتقاد راسخ دارید و از این رو آنچه در چنته دارم هر زمان احساس کردید بدردتان میخورد تقدیمتان خواهم کرد. به پاس مهرورزی و لطفتان هزاران هزار ستاره نثار آسمان گسترده زندگیتان و خورشید زندگیتان همواره درخشان و گرم باد.
خیر پیش
استاد پزشکی عزیز و بزرگوار
از لطف و حسن نظر شما بسیار ممنون هستیم.
در چند دهه اخیر عرصه هنر دوخت های سنتی ایران با فراز و نشیبهای بسیاری همراه بوده است. چه تنگناهایی که در این حوزه شاهد آن نبودهایم و چه بیمهریهایی که از جانب متولیان فرهنگ و هنر، نثار قشر هنرمند نشده است. اما به حکم سخن سعدی که فرمود: “هنر چشمه زاینده است و دولت پاینده”، ما شاهد بالانشینی هنرمندان عزیز کشورمان در رشتههای هنری مختلف هستیم. امید که وجود نازنینتان نیازمند طبیب نباشد و همواره دلخوش و خرم در کنار هنرمندان وادی دوخت های سنتی حضور داشته باشید. خستگیناپذیری شما در طول چند دهه اخیر موید هدف والای شما در اعتلای هنرهای ایرانی است. این روحیه شما سرمشقی برای ما در “مجموعه هنری بته جقه” است که خط خوش بیادعایی را به نیکی بر صفحه هنر کشورمان بنگاریم.
جناب اسعدی ارجمند
سپاس از مهرتان. آنچه دارم را از جامعه گرفتم. از زنان بینام و نشان و هنرمندان گمنام. پس باید به حکم وظیفه، ادای دین کنم و امانت را به جامعه بازگردانم. آنچه برایم اهمیت دارد این است که امانتدار خوبی باشم و حق مطلب را آنچنان که بوده و دریافتم، بیکم و کاست به جامعه باز گردانم. سپاسمندم که در این راه خطیر مرا یاری مینمایید. این رشته به فرمایش درست شما فراز و نشیبهای بسیاری را پشت سر گذاشته و زین پس نیز چنین خواهد بود. اما یقین دارم که در پس این ناملایمات افق روشنی پیش رو خواهد بود و این هنر ارزشمند جایگاه و اعتبار گذشته خود را به دست خواهد آورد.
خیر پیش، پاینده بمانید.
با سلام و تشکر بابت مقاله پر محتوا
انشاالله خانم پزشکی موید و تندرست باشند.
درود بر شما
بنده مقالهای ننوشتم. مطلب فوق در مورد کتاب ابریشمدوزیهای ایرانی بنده است که معرفی آن را خانم عطایی گرامی و همکاران محترمشان محبت کرده و نگاشتهاند. به پاس این بذل محبت و ارزشگذاری محترمانه عزیزان جا دارد از تک تک آنها تشکر ویژه داشته باشم.
ممنونم از لطف شما عزیزم.
با عرض سلام و ادب حضور استاد بزرگوار سرکار خانم پزشکی. همچنین تمامی هنرمندان و هنردوستان عزیز. بسیار مقاله پربار و ارزشمندی بود و بنده با مطالعه این مقاله مشتاق شدم بیشتر با خانم پزشکی آشنا بشم.
درود بر شما دوست عزیزم
مطلب فوق را عزیزانی که نمی شناسمشان، اما از دریای بیکران محبتشان مرا سیراب کردند، نوشته اند. از اینکه اظهار لطف نموده اید، سپاسگزارم
با سلام وعرض ادب واحترام خدمت خانم پزشكي اميدوارم وجود پرمايه و گرانقدر شما ساليان متمادي همچون چتري بر سر هنرمندان وعلاقمندان به دوخت های سنتي ايراني سايه افكند و مردان و زنان سرزمينم با استفاده از دانايي و مهارت شما بتوانند اين هنر زيبا و ارزشمند را نسل به نسل و سينه به سينه تمام و كمال انتقال دهند و مصداق اين گفته باشند كه هنر نزد ايرانيان است و بس. آرزو دارم كه تنت به ناز طبيبان نيازمند مباد
درود بر شما دوست عزیزم
مطلب فوق را عزیزانی که نمی شناسمشان، اما از دریای بیکران محبتشان مرا سیراب کردند نوشته اند. از اینکه اظهار لطف نموده اید، سپاسگزارم.
سلام و درود بی کران خدمت خانم پزشکی. سپاس از این مقاله پربار و زیبای شما هنرمند گرانقدر. انشاءالله هنرهای زیبای ایرانیان و خصوصا شما در سراسر جهان بدرخشد و آذین محافل و مجالس هنری گردد. پیروز باشید.
نازنینم مهرت ماندگار
به لطف و مرحمت عزیزانی چون شما راه را مییابم و قدرتمند و هدفمند به پیش می روم. شاید که گامی هر چند کوچک و تاثیرگذار بردارم.
پاینده بمانی، مهرت ماندگار
استاد پزشکی عزیز
خوشحالم که از وجود نازنین استادی مثل شما بی بهره نیستم شما هميشه عالي بوديد ان شاءالله هميشه پايدار و مانا باشيد و خوش بدرخشيد🙏
خانم مهدوی یار عزیزم،
هنرمند دلسوز و بااخلاق سرزمینم. سپاس از مهر تو و درود بر شرفت که تشنگان هنر را با هنرآموزیهایت سیراب میکنی.
پاینده باشی مهربانوی نازنین
سلام و عرض ادب خدمت استاد پزشکی عزیز تبریک عرض میکنم امیدوارم شاهد چاپ کتاب های بیشتری از تجربیات ارزشمند شما باشیم🌺
به خود میبالم شاگرد شما هستم.⚘
خانم فلسفی نازنین، هنرمند مهرورز و پر تلاش سپاس از تلاشهای بیوقفهات در راه شناساندن هنر دوختهای سنتی ایران در کشور و خارج از کشور.
پرتوان و باانگیزه بمانی تا همیشه. سپاس از مهرورزی و لطف همیشگی تو.
پایدار بمانی
سلام
بسیار مطلب عالی و جذابی بود
واقعا تبریک میگم و خوشحالم که این شاخه های هنر هنوزم سرپا هستن…
بنده عادل پورافغان هستم
از دانشجویان دانشگاه فرهنگیان کرمان
ممنونم از زحماتتون و بهتون خدا قوت میگم
سپاس از توجه شما
باسلام و عرض ادب خدمت سرکارخانم پزشکی🌹
ضمن تبریک باید از شما برای جان بخشیدن به این هنر دیرینه تشکر و قدردانی کرد.
دانشجوی دانشگاه فرهنگیان کرمان
ممنونم از شما
سلام
بسیار مطلب ارزنده، مفید و جذابی بود
کمال قدردانی را از شما هنرمند گرامی دارم چرا که حفظ این هنر های سنتی افتخاری عظیم است برای کشور و فرهنگ ما
امیدوارم هر روز بیش از پیش شاهد اینگونه آثار باشیم
دانشجوی دانشگاه فرهنگیان فاطمه امیری.
سپاسگزارم آرزوی توفیق برای شما دارم
سلام و عرض ادب خدمت استاد پزشکی عزیز تبریک عرض میکنیم و وجود شما را در جامعه هنری قدر میدانیم، امید است کتاب های بیشتری از تجربیات ارزشمند شما چاپ شده وبه دست علاقه مندان برسد،باآرزوی سلامتی و درخشش در مراحل زندگی
با احترام
دانشجویان رشته زبان فرهنگیان شهیدباهنر
سپاس فراوان از لطف و اظهار نظر شما
سپاس از شما به خاطر مقاله زیباتون
سپاس و خدا قوت از استاد پزشکی بزرگوار خیلی عالی بود خیلی لذت بردم استاد
بهروز و مانا باشید 🌹
مقاله به قلم اعضای محترم بته جقه بوده و لطفشان شامل حال بنده گردیده.
سپاس از شما و توجه تان
سلام و وقت بخیر. مقالهٔ آموزنده و جذابی و همچنین به شیوایی تمام می توان از آن استفاده کرد. آرزوی سلامتی و موفقیت در تمام مراحل زندگی را برای شما دارم.
دانشجوی پرديس خواجه نصیر الدین طوسی کرمان
سپاس فراوان از توجه شما
پاینده باشید
با سلام و تشکر از استاد پزشکی بزرگوار
مقاله بسیار مفید و جذابی بود
انشالله همیشه موفق باشید ❤