هنرمندسرای هورشید سرایی برای هنر!
از میان کوچههای قدیمی و مملو از درخت روستای زَردَنجان اصفهان که عبور میکنی، به خانهای میرسی که مدتی است میزبان هنرمندان ایرانی از گوشه گوشه این سرزمین است. نام زردنجان با هنرمندسرای هورشید گره خورده است. هورشید به واقع به مانند آفتابی بر مرکز هنر و صنایع دستی اصفهان میتابد. نوری است که به مدد فعالیت شبانه روزی فرزانه سلیمانی نیسیانی همچنان میتابد. مدتی است هنرمندسرای هورشید یک پای ثابت تحولات هنری منطقه شده است. هورشید جایی است که در آن، ساز هر رویداد بومی ـ هنری با استادی تمام نواخته میشود.
فضای روحنواز هنرمندسرای هورشید
وارد خانه که میشوی، تو گویی یک حس نامرئی با صدایی رسا به پیشوازت میآید: “اینجا متعلق به کسی است که روح هنر قدیم را در جان هنر جدید دمیده است”. فرزانه سلیمانی، خود میگوید که “این بومگردی محلی برای فعالیت و اقامت هنرمندان و فعالین محیط زیستی، اجتماعی، فرهنگی و ایدهپردازان هنری است”. مدیریت هنرمندسرای هورشید بر عهده خود اوست. وی تحصیلکرده هنر است. کارشناسی صنایع دستی، کارشناسی ارشد گرافیک (تصویرسازی) و دکتری پژوهش هنر. اینها تنها بخشی از کارنامه هنری و عملی اوست. ۱۴ سال فعالیت در زمینه صنایع دستی از دیگر سوابق اوست. در هر گوشه هورشید، هنری از نقاط مختلف ایران به چشم میخورد. از گلیم قشقایی و بخارادوزی تا عروسکهای احیاشده شرق اصفهان، همه و همه در یک مکان گرد هم آمده است.
عروسکهای هورشیدی
بیشک، عروسک یکی از منابع فرهنگ شفاهی ایران است که چونان حلقهای واسط، رموز فرهنگی گذشتگان را به آیندگان منتقل میکند. از این رو عروسک نه تنها برای کودکان، بلکه برای بزرگسالان نیز حاوی مضامینی تربیتی و فرهنگی است. از گذشته تا کنون عروسک بازی برای دختران سرزمین ما فرصتی برای تمرین الگوهای مادرانه بوده است. به دیگر سخن عروسک نقش پررنگی در جامعهپذیری، تربیت فردی و افزایش درک کودک از محیط اطراف ایفا میکند. برای مثال نوع پوشش عروسک الگویی برای انتخاب پوشش توسط کودک به شمار میرود.
عروسک برای کودکان، استعارهای گویا برای بیان خواستههای درونی آنهاست. گویی کودکان هر آنچه را که توان گفتنش را ندارند، در جان عروسک جاری میسازند. از این دست استعارههای نمادین در گوشه گوشه تاریخ تربیتی سرزمینمان ایران به وفور یافت میشود. متاسفانه در چند دهه اخیر، گسست شدید نسلی، نقش تربیتی مادربزرگها را از میان برده است. به همین خاطر، نقش عروسک در تربیت، شخصیتسازی و جامعهپذیری کودک رو به فراموشی رفته است.
یکی از جلوههای عروسکی ایران، عروسکی موسوم به عروسک هورشیدی است. در سالهای اخیر تلاشهایی برای بازآفرینی و معرفی این عروسک صورت گرفته است. عروسک هورشیدی یادآور نقش خورشید خانم است که در لالاییهای مادرانه نیز نامی از آن شنیده میشود:
خورشید خانم آفتاب کن، شب رو اسیر خواب کن!
در عروسکهای هورشیدی نقش خورشید بر روی صورت این موجودات بیجان نقش میبندد. برخی از این عروسکها فاقد دست و پا بوده و بدنی مثلثی دارند. فرزانه سلیمانی نیانگذار نخستین عروسکخانه مرکز ایران است. وی عروسکهای هورشیدی شرق اصفهان را با کمک مادران این منطقه در معرض دید همگان قرار داد. به جرات میتوان گفت که قبل از وی، کمتر هنرمندی با این جلوههای هنر باستانی اصفهان آشنایی داشت. وی با تلاشی پیگیر، مادران و دختران منطقه شرق اصفهان را متقاعد به بازآفرینی عروسکهای هورشیدی کرد که این کوشش وی منجر به شروع کوششهای پژوهشگران و هنرمندان در بازآفرینی عروسکهای سایر مناطق ایران شد.
نظرتون رو با ما به اشتراک بگذارید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.