موزه هنرهای تزئینی اصفهان
موزه هنرهای تزئینی اصفهان از مهمترین منابع بررسی رودوزیهای سنتی ایران به شمار میرود. این موزه در سال ۱۳۷۵ در محل رکیبخانه در خیابان استانداری اصفهان به بهرهبرداری رسید. با افتتاح این موزه اشیاء تزئینی از موزه هنرهای تزئینی تهران و سایر استانها به این موزه انتقال یافت. هم اکنون در این موزه رودوزیهای فاخری از دورههای پهلوی، قاجار، افشار و زندیه نگهداری میشود. به دلیل اهمیت موزه هنرهای تزئینی تهران که تا چند سال پیش به فعالیت میپرداخت، به مختصری در مورد این موزه میپردازیم.
موزه سابق هنرهای تزئینی تهران
ساخت این موزه مربوط به سال ۱۳۳۸ شمسی است. این ساختمان توسط نهاد “هنرهای زیبای کشور” ابتدا در خیابان امیر کبیر ساخته شد. موزه هنرهای تزئینی در سال ۱۳۵۳ به دلیل گسترش آن به مکان جدیدش که ساختمانی چهار طبقه است، در خیابان کریم خان زند (نرسیده به میدان ولیعصر) انتقال یافت. طبقه اول این موزه به دوخت ها و بافته های سنتی ایران اختصاص یافته است. آثار این موزه مربوط به قرن یازدهم تا چهاردهم هجری قمری بود. با این وجود برخی از اشیاء این موزه از قدمتی ۱۵۰۰ ساله برخوردار بودند.
بخش های مختلف موزه هنرهای تزئینی تهران
موزه هنرهای تزئینی تهران از نه بخش تشکیل شده است که در چهار طبقه جایگذاری شده است: ۱. بخش نمایشگاه دائمی از آثار کاخ مرمر، ۲. قسمت پارچه و بافته، ۳. بخش اشیاء خاتم بندی شده، ۴. قسمت اشیاء منبت، معرق و مشبک، ۵. بخش اشیاء رنگ و روغنی، ۶. قسمت فلز، ۷. بخش شیشه، ۸. قسمت نقاشی و مینیاتور و ۹. بخش خط و کتابت
طبقه همکف موزه هنرهای تزئینی مشتمل بر منبت کاری، معرق کاری و خاتم کاری، طبقه دوم مشتمل بر خاتم کاری، منبت کاری، لاکی، فلز و شیشه و طبقه سوم متشمل بر آثار نقاشی و مینیاتور است. در بخش بافته ها و دوخت های سنتی ایران آثاری از جمله قلمکار، ترمه، پته دوزی (فته دوزی یا سلسله دوزی) و قلاب دوزی قرار گرفته است. گلابتون دوزی، بخارادوزی، سکمه دوزی، تکه دوزی و نقده دوزی، جاجیم و قالیچه از آثار دیگر این بخش است.
آثار فاخر رودوزی
این موزه محل نمایش یک تخته پرده کعبه است که از جنس مخمل مشکی است. در دوخت این پرده از گلابتون دوزی و ده یک دوزی استفاده شده است. ابریشم استفاده شده در این پرده دارای خلوص ۸۵ درصد بوده و طلای مورد استفاده در آن ۲۲ عیار اشرفی است. بر روی این پرده، آیات ۱۲۶ و ۱۲۷ سوره بقره به خط ثلث و رقاع نقش بسته است.
از جمله آثار این موزه میتوان به قدیمی ترین پته دوخته شده در ایران (استان کرمان) اشاره کرد. این اثر پته دوزی که با نخ های ابریشمین دوخته شده است، در ابعاد یک سوزنی (مستطیل شکل) بوده و تاریخ دوخت آن مربوط به سال ۱۲۸۵ قمری است. از ویژگیهای مهم این پته، طرح ویژه آن است که از محرمات جناغی و گلهای افشان ریز تشکیل شده است. از دیگر ویژگیهای این پته میتوان به رنگ زمینه آن اشاره کرد که تماما کرم رنگ است. دور تا دور این پته، پتک دوزی شده و با نقش بته جقه قهر و آشتی تزئین شده است.
موزه هنرهای تزئینی اصفهان
موزه هنرهای تزئینی اصفهان در سال ۱۳۷۵ شمسی در یکی از ساختمانهای قدیمی متعلق به دوره صفوی آغاز به کار کرد. این بنا در دوره صفوی به عنوان رکیب خانه (محل نگهداری یراق آلات اسب و مرکبهای سلطنتی) مورد استفاده قرار میگرفت. رکیب خانه در دوره قاجار و هنگام حکومت ضل السلطان به اندرونی اختصاصی وی تبدیل شد. در دوره پهلوی از این ساختمان به عنوان “اداره آمار و ثبت احوال” استفاده میشد.
این موزه از هفت بخش ۱. خط و کتابت، ۲. آثار لاکی و روغنی، ۳. دست بافته ها و رودوزی های سنتی ایران، ۴. نگارگری، ۵. آبگینه، ۶. فلز و ۷. آثار چوبی تشکیل شده است. در بخش رودوزی های سنتی ایران آثاری از استانهای مختلف کشور نگهداری میشود. آثار پته دوزی این موزه، جزو فاخرترین آثار موجود در کشور است.
رکیب خانه
رکیب کلمهای عربی است که به معنای سوار به کار میرود. در دوره صفوی این عمارت بخشی از عمارتهای دولتی بود. که به امور مربوط به سوارکاری و یراقآلات مربوط به آن اختصاص یافته بود. عمارت رکیب خانه در خیابان استانداری و در نزدیکی کاخ چهلستون قرار دارد. پس از صفویه، رکیب خانه به فراموشی سپرده شد. تا اینکه در دوره پادشاهی فتحعلیشاه مجددا مورد مرمت قرار گرفت. این عمارت در دوره ظل السطان (مسعود میرزا قاجار) به محل زندگی این شاهزاده تبدیل شد. رکیب خانه در دوره پهلوی، محل استقرار اداره ثبت احوال اصفهان بود. در دهه ۱۳۷۰ با مرمتهای اساسی که در عمارت رکیب خانه انجام شد به دو موزه هنرهای معاصر و هنرهای تزئینی تبدیل شد.
نظرتون رو با ما به اشتراک بگذارید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.